Coin Metrics: dYdX İç Analizi

Yazar: Tanay Ved Kaynak: Coin Metrics Çeviri: Shan Opa, Altın Finans

Anahtar Noktalar

• DYDX token, dYdX ekosisteminde merkezi bir rol oynar: yönetişim için kullanılır, staking ile zincir güvenliğini sağlar ve DYDX cinsinden ödüllerle işlem davranışını teşvik eder.
• dYdX'in piyasa bekleyen emir sayısı hızla genişliyor, şu anda 267 sürekli sözleşme pazarını kapsıyor, bu da mavi çip varlıklar ve yeni nesil tokenleri içeriyor.
• İkinci çeyrekte açık pozisyon büyüklüğü 200 milyon dolara yükseldi; bunun %80'i Bitcoin ve Ethereum pazarına ve büyük ölçüde işlem hacmine aittir.
• dYdX üzerindeki likidite hala derin, ancak merkezi platformlara kıyasla daha fazla volatilite gösteriyor ve piyasa yapıcı modelleri ile kullanıcı davranışlarındaki farklılıkları ortaya koyuyor.

Giriş

Kripto türev piyasasına olan ilgi sürekli artıyor ve sürekli sözleşmeler en popüler ticaret araçlarından biri haline geliyor.

Sürekli sözleşmeler, vadesi dolmadan kripto varlıklara sürekli maruz kalmayı sağlar, olgun piyasa mekanizmaları ve iyi likidite ile, merkezi borsa (CEX) ve merkeziyetsiz borsa (DEX) kullanıcılarının spekülasyon ve riske karşı korunma için önemli bir araç haline gelmiştir.

Günümüzde yalnızca Bitcoin sürek sözleşmelerinin haftalık işlem hacmi 65 milyar doları aşmakta ve bu, spot ve opsiyon piyasalarını çok geride bırakmaktadır. Aynı zamanda rekabet de kızışıyor - Coinbase ve Robinhood yakın zamanda sürek sözleşme ürünleri piyasaya sürdü ve büyük DEX'ler de pazar payı için mücadele ediyor.

Artış gösteren benimseme ile birlikte, zincir üzerindeki order book DEX'leri, merkezi borsa performansını eşleştirmek amacıyla özel altyapılar inşa ediyor ve aynı zamanda zincir üzerindeki sistemin şeffaflık ve kendi kendine saklama avantajlarını koruyor. dYdX, bu eğilimin öncüsü olarak, yalnızca sürekli sözleşme ticareti için tasarlanmış bir uygulama zinciri olan dYdX Chain'i tanıttı.

Önceki dYdX raporuna dayanarak, bu makale DYDX tokeninin evrimsel rolünü, borsanın piyasa genişlemesini ve son dönemlerdeki işlem hacmi, likidite ve finansman oranları gibi dinamikleri daha da derinlemesine analiz etmektedir.

DYDX Token'in Rolü

dYdX, bağımsız bir Layer-1 blok zincirine geçiş yaptıkça, dYdX, sürekli sözleşme ticareti için özel olarak tasarlanmış merkeziyetsiz bir blok zincir ağı haline geliyor.

Mimari, zincir dışı emir defteri ve eşleştirme motorunu zincir üstü uzlaşma ile birleştirerek hem yüksek işlem hacmi sağlamakta hem de merkeziyetsiz borsa ile şeffaflık ve kendi kendine saklama özelliklerini korumaktadır.

DYDX token, başlangıçta Ethereum tabanlı bir yardımcı token olarak, Cosmos ekosisteminde dYdX Chain'in yerel varlığına dönüşmüştür. Temel işlevleri arasında yönetişim, staking yoluyla ağ güvenliğini sağlama ve ticaret teşviklerinin hizalanması bulunmaktadır:

Yönetim: Yönetim tokeni olarak DYDX sahipleri, tokenlerini doğrulayıcılara stake ederek, protokol yazılımı güncellemeleri, ücret ayarlamaları, yeni pazarlar ve hazine harcamaları gibi konularda oy hakkı kazanabilirler. Oy hakkı, stake edilen miktarla orantılıdır.

Stake: DYDX, zincir güvenliğini sağlamak için Delegated Proof of Stake (DPoS) mekanizmasını kullanır. Delegatörler ve doğrulayıcılar DYDX stake ederek, protokolün işlem ücretlerinden (USDC cinsinden) ödül alabilirler.

Ticaret Ödülleri/Teşvikleri: Ticaret kullanıcıları, ödedikleri net işlem ücretlerine (USDC cinsinden) dayalı olarak DYDX cinsinden ticaret ödülleri alabilirler ve işlem ücretlerinin %90'ına kadar geri alınabilir.

Bu model, DYDX'i yalnızca bir yönetişim token'inden, doğrulayıcıların ve tüccarların davranışlarını protokol büyümesiyle yakından hizalayan bir temel varlığa dönüştürüyor, bu da onu zincir üzerinde çalışan bir anahtar haline getiriyor.

29 Haziran itibarıyla DYDX'in fiyatı yaklaşık 0,54 dolar, piyasa değeri ise 400 milyon dolara yaklaşıyor. DYDX'in fiyatı ve piyasa değeri, piyasa etkinlikleri zirveye ulaştığında dalgalanmalar göstermiştir, bu yıl Mart ayında bir ara 4,3 dolarlık zirveye ulaşmıştır.

Ancak, 2025 yılının sonlarına doğru fiyatlarda bir geri çekilme olsa da, piyasa değeri yüksek seviyelerde kalmaya devam ediyor ve dolaşımda olan token sayısının arttığını gösteriyor. Tahmini piyasa değeri ile referans fiyat oranına göre, DYDX arzı yaklaşık 780 milyon adede yükselmiş durumda ve bu da 2026 yılına doğru 1 milyar adetlik maksimum arz limitine ulaşma sürecinde sürekli olarak kilidin açıldığını yansıtıyor.

DYDX, merkezi borsa (örneğin Binance, OKX, Huobi) ve merkeziyetsiz borsa üzerinden işlem görmeye devam etmektedir; burada spot işlem hacminin büyük bir kısmı bu önde gelen CEX'lerde toplanmıştır. Spot işlem hacminde dönemsel zirveler görülmekte olup, genellikle protokol güncellemeleri ve daha geniş piyasa dalgalanmaları ile uyum göstermektedir.

dYdX Pazarındaki Limit Emirleri ve Çeşitlilik

Sürekli sözleşme DEX'lerinin temel avantajlarından biri, sunduğu pazarın genişliği ve erişiminin kolaylığıdır. dYdX, piyasaların hızlı bir şekilde devreye girmesine izin vererek, trader'ların büyük piyasa token'larından yeni çıkan uzun kuyruk varlıklara kadar çeşitli kripto varlıklara erişim sağlamasına olanak tanır. 30 Haziran 2025 itibarıyla, dYdX 267 sürekli sözleşme pazarını desteklemektedir, bu da önceki 127 pazar ile karşılaştırıldığında önemli bir artış göstermektedir.

Bu büyüme, 2024'ün sonlarında piyasaya sürülen "dYdX Unlimited" özelliğinden kaynaklanmaktadır. Bu özellik, herhangi birinin yönetim onayı olmadan hemen her türlü varlık için sürekli sözleşmeler oluşturmasına ve işlem yapmasına olanak tanıyan "Anlık Pazar Listelemeleri" (Instant Market Listings) mekanizmasını tanıtmaktadır. Aynı zamanda, dYdX yeni bir ana USDC likidite havuzu olan "MegaVault"u da başlattı; kullanıcılar burada USDC yatırarak yeni pazarların açılış gününde likidite sağlayabilirler. Yakın zamanda açılan bazı yeni pazarlar arasında SRYUP-USD, FLR-USD ve DAI-USD bulunmaktadır; emir genişletme işlemleri Haziran ayının sonuna kadar devam etmiştir.

Hızlı bir şekilde piyasaya sürülmesinin yanı sıra, dYdX'in pazar kapsamı da Layer-1 tokenları, DeFi tokenları, memecoinler ve yapay zeka (AI) gibi birçok tematik kategoriyi kapsayacak şekilde oldukça çeşitlidir. Bu çeşitlilik, tüccarların yeni anlatılar ve niş alanlarda zamanında görüşlerini ifade etmelerini sağlarken, işlem süreci de görece düşük sürtünmelidir; merkezi borsa ile kıyaslandığında, genellikle daha uzun onay veya listeleme süreçleri gerektirdiğinden daha esnektir.

İşlem Hacmi ve Açık Pozisyon Trendleri

Bitcoin ve Ethereum piyasası, 2025 yılının ikinci çeyreğinde dYdX'in işlem faaliyetlerini hâlâ domine etmeye devam ediyor ve günlük süresiz sözleşme işlem hacminin büyük bir kısmını elinde tutuyor. Bu iki varlığın açık pozisyonları, dYdX üzerinde %80'e (yaklaşık 163 milyon dolar) ulaştı ve bu, ilk çeyreğin sonundaki %66'dan (93 milyon dolar) bir artış gösteriyor; o zaman "diğer" varlıkların oranı kısa süreliğine yükselmişti.

Uzun kuyruk pazarlarının sayısı sürekli artmasına rağmen, çoğu pazarın işlem derinliği hâlâ sınırlıdır; işlem hacmi genellikle kısa vadeli veya döngüsel patlamalar şeklinde ortaya çıkmakta, sürekli bir aktivite göstermemektedir. Bu, dYdX'in kullanımının hâlâ en likit çekirdek pazarlarında yoğunlaştığını göstermektedir.

Fonlama Oranı ve Likidite Durumu

Pazar kapsamı ve açık pozisyonlar sadece hikayenin bir parçasıdır. dYdX gibi sürekli sözleşme borsaları için likidite, verimli ticareti sağlamak ve kaymaları azaltmak için anahtar bir göstergedir. Pazar kalitesini ve ticaret edilebilirliği değerlendirmek için, dYdX'in likidite durumunu ve finansman oranının diğer borsalarla karşılaştırmasını analiz etmemiz gerekiyor.

Aşağıdaki BTC-USD emir defteri verileri, Mart'tan Mayıs başına kadar, ortalama fiyatın ±%2 aralığında yer alan emirlerin toplam alım satım derinliğini göstermektedir. Merkezi borsalara kıyasla, dYdX'in derinlik profili daha büyük dalgalanma göstermekte ve alıcılar ile satıcılar arasındaki derinlikte aşamalı ani değişiklikler yaşanmaktadır. Bu, dYdX'in MegaVault tarafından sağlanan pasif likidite ve piyasa koşullarının evrimi ile ortaya çıkan daha aktif piyasa yapıcı faaliyetlerinden kaynaklanıyor olabilir.

Buna karşılık, Coinbase International'ın BTC sürekli sözleşim piyasası, genel derinlik daha düşük olmasına rağmen, orta fiyatlara yakın likidite dağılımı daha istikrarlıdır. Bu platformlar arasındaki farklar, piyasa yapısı ve katılımcı davranışlarının farklılıklarını ortaya koymaktadır ve bu, her platformun likidite kalitesini değerlendirirken dikkate alınması gereken önemli bir faktördür.

Fonlama oranı, sürekli sözleşme fiyatını spot fiyatına sabitlemenin temel mekanizmasıdır. dYdX'te, BTC'nin fonlama oranı daha büyük dalgalanmalar gösterirken, Binance veya OKX'e kıyasla daha sık negatif değer aralığına girmektedir. Bu, dYdX'te aşamalı olarak kısa pozisyon baskısının var olduğunu veya katılımcı davranışlarındaki yapısal farklılıkları göstermektedir. Bu tür fonlama oranı farkları ayrıca CEX ile DEX arasındaki arbitraj fırsatlarına sinyal verebilir.

Sonuç

Sürekli sözleşmelerin kripto piyasasında giderek daha aktif bir ticaret aracı haline gelmesiyle birlikte, etkisi sürekli artmakta; dYdX de bu büyümeyi destekleyen önde gelen zincir üstü platformlardan biri olmuştur. Geçtiğimiz yıl içinde, dYdX'in açık pozisyonları, yeni piyasaların sürekli olarak açılması sayesinde istikrarlı bir şekilde artış göstermiştir, aynı zamanda ticaret faaliyetleri esas olarak BTC ve ETH üzerinde yoğunlaşmışken, istikrarlı bir işlem hacmi de korumuştur.

dYdX, yüksek performanslı ticaret deneyimini, zincir üzerindeki şeffaflık ve çeşitlendirilmiş piyasa erişimi ile birleştirerek, zincir üzerindeki türev altyapısının geleceğini şekillendirmede merkezi bir rol oynamaya devam ediyor.